युनिकोड
आगामी मंसिर २ देखि ९ गतेसम्म कर्णालीमा हुने भनिएको दसौँ राष्ट्रिय खेलकुद प्रतियोगिताको निर्धारित समय आउन अब डेढ महिना मात्रै बाँकी छ। तर, यसको तयारीका लागि गर्नुपर्ने काम अब डेढ महिनामा पूरा हुने कुनै आधार छैनन्। प्रदेश खेलकुद परिषद्ले समयमै प्रतियोगिता हुने भन्न नछाडे पनि संघ र प्रदेश दुवै तहका सरकार एकले अर्काका कमजोरी देखाएर समयमा हुने भन्न थालिसकेका छन्।
प्रदेशका मुख्यमन्त्री यामलाल कँडेल नै केही व्यक्तिका लहडले मात्र प्रतियोगिता समयमा गर्न सम्भव नरहेको बताइरहेका छन्। र समयमा सम्भव नहुने कारणमा उनले संघीय सरकारमा तत्परताको अभावलाई देखाइरहेका छन्।
कँडेल भन्छन्, ‘प्रतियोगिताको मिति सार्न प्रदेश सरकार लागिपरेको छ भन्ने गलत भाष्य छर्न खोजिएको छ। सानो ठाउँमा ठूलो कार्यक्रम गर्दा ध्यान दिनुपर्ने हुन्छ। प्रतियोगितालाई लक्षित गरी रंगशाला वरिपरिको सडक तथा सुर्खेत विमानस्थल नजिकको पक्की नाला निर्माण लगायतको कार्यलाई तीव्रता दिइएको छ।’
दसौँ राष्ट्रिय खेलकुदका लागि संघीय सरकारको युवा तथा खेलकुद मन्त्रालय नै दोधारमा परेको अवस्थामा खेलकुद परिषद् तातेर कुनै अर्थ नराख्ने मन्त्री कँडेलले बताए। कहाँ कुन खेल खेलाउन सकिन्छ भन्ने विषयमा निश्चित नभई लगानी गर्न नसकिने पनि उनको स्पष्टोक्ति छ। अर्थात् भौतिक पूर्वाधारको तयारीका लागि कहाँ लगानी गर्ने र कहाँ नगर्ने भन्नेमै प्रदेश सरकार अल्मलिरहेको छ।
कर्णाली प्रदेश सरकारको रिपोर्टिङका आधारमा संघीय सरकारले पूर्वाधारलाई कारण देखाउँदै प्रतियोगिताको मिति नै सार्ने तयारी गरेको छ। संघीय युवा तथा खेलकुद मन्त्री तेजुलाल चौधरीले पनि विभिन्न कार्यक्रममा दसौँ राष्ट्रिय खेलकुद पूर्वनिर्धारित मितिमा नहुने बताउँदै आएका छन्। मंसिरमा प्रतियोगिता नहुने निश्चित भएको भन्दै फागुनमा सार्नुपर्ने छलफल भइरहेको मन्त्री चौधरीको भनाइ छ। गत बुधबार सप्तरीको राजविराज पुगेर मन्त्री चौधरीले पूर्वाधारको कारण देखाउँदै दसौँ राष्ट्रिय खेलकुद पूर्वनिर्धारित मितिमा हुन नसक्ने बताइसकेका छन्।
जबकि कर्णाली खेलकुद विकास परिषद्का सदस्यसचिव विश्वामित्र सञ्ज्याल पूर्वाधार निर्माण र व्यवस्थापनलाई औँल्याएर प्रतियोगिताको मिति सार्न नहुने कर्णाली प्रदेश खेलकुद विकास परिषद्को भनाइ छ।
‘सरकारले चाहेमा निर्धारित समय मंसिरमै प्रतियोगिता गर्न सकिने अवस्था छ,’ सञ्ज्यालले भने ‘हामी तोकिएको समयमा राष्ट्रिय खेलकुद गर्न पूर्ण रूपमा तयारी अवस्थामा छौँ।’ दसौँ राष्ट्रिय खेलकुदमा कर्णाली प्रदेशले दुई अंकको स्वर्ण पदक जित्ने लक्ष्य राखेको र सो लक्ष्यका साथ कर्णालीका १० वटै जिल्लामा खेलकुद गतिविधि तथा खेल पूर्वाधार निर्माण तीव्र पारिएको सदस्यसचिव सञ्ज्यालको दाबी छ। उनी भन्छन्, ‘२७ वटा खेल पूर्वाधार निर्माण तथा मर्मत सम्भारलाई निरन्तरता दिइएको छ। बसोवास, यातायात, स्वास्थ्य र सुरक्षा केन्द्रबिन्दुमा राखेर काम भइरहेको छ। प्रतियोगिता तयारीस्वरूप नै कर्णालीबाट सहभागिता जनाउने विभिन्न विधाका ३ सय ४८ खेलाडीहरू बन्द प्रशिक्षणमा रहेका छन्।’
दुई वर्षअघि नवौँ राष्ट्रिय खेलकुद प्रतियोगिता गण्डकी प्रदेशमा सम्पन्न भएको थियो। प्रतियोगिता सम्पन्न भएसँगै दसौँ राष्ट्रिय खेलकुद प्रतियोगिता गर्ने जिम्मा कर्णालीले लिएको थियो। प्रतियोगिता गर्ने जिम्मा लिएपछि प्रदेश गौरवको आयोजनाका रूपमा वीरेन्द्रनगर नगरपालिका–८, सुर्खेतमा रंगशाला निर्माणको काम सुरू गरेको थियो।
मुख्य प्रतियोगिता सञ्चालन हुने कर्णाली प्रदेशको गौरवको आयोजना कर्णाली रंगशाला निर्माण सम्झौताको थप म्याद पनि सकिएको छ।तर, रंगशला निर्माण कार्य सम्पन्न हुन सकेको छैन। प्रतियोगिता सञ्चालन हुने मुख्य रंगशाला अझै निर्माण सम्पन्न नहुँदा प्रतियोगिताको आयोजना असम्भव देखिएको हो। निर्माण कम्पनीले म्याद थप गर्दा पनि तोकिएको समयमा रंगशाला निर्माणको काम सम्पन्न नगरेपछि प्रतियोगिताको मिति नै लम्बिने भएको छ।
कर्णाली प्रदेश खेलकुद विकास परिषद्का अनुसार २०७८ कात्तिक २८ गते प्रदेश रंगशाला निर्माणको ठेक्का सम्झौता गरिएको थियो।त्यसपछि थप भएको म्याद पनि २०८१ असोज १० मै सकिएको हो। तर, काम भने ९५ प्रतिशत मात्रै भएको कर्णाली प्रदेश खेलकुद परिषद्ले जनाएको छ।
रंगशाला निर्माणको जिम्मेवारी एमएसी–जीएसएल कम्पनीले एक अर्ब ५९ करोड ४७ लाख ४७ हजार ६ सय रूपैयाँमा लिएको थियो। २०८१ जेठ ११ गतेभित्र निर्माण सम्पन्न गरिसक्ने गरी सम्झौता भएपनि कोरोना माहामारी लगायतका कारण सम्पन्न नहुँदा त्यसको असर अहिले देखिएको छ।
सामाजिक विकास मन्त्रालयका युवा तथा खेलकुद शाखा प्रमुख जवाहरलाल हमालले रंगशालाको काम निर्माण कम्पनीले तोकिएको मितिमा नसके जरिवाना तिर्नुपर्ने बताए।
उनले भने, ‘पेनाल्टी रकम तिर्नुपर्ने भएकाले पनि अब छिट्टै काम सम्पन्न हुनेछ। यो रंगशाला बनेपनि जिल्लाहरुमा बनिरहेका खेल अन्य पूर्वाधार अधुरै छन्। बजेट अभाव छ। ती अधुरा योजना सम्पन्न गर्न प्रदेश र संघ दुबै सरकारले बजेट उपलब्ध गराउनुपर्छ।’
हमालका अनुसार, तोकिएको समयमा काम सम्पन्न नभएपछि थप म्यादभित्र काम सक्न निर्माण कम्पनीलाई ताकेता गरिएको थियो। तर, थप म्यादमा पनि काम सम्पन्न नगरेपछि अब निर्माण कम्पनीले काम सम्पन्न गरुन्जेल प्रतिदिन ८ लाखका दरले सरकारलाई जरिवाना रकम तिर्नुपर्नेछ।
यस्तै, संघीय सरकारले प्रतियोगिताका लागि चालु आर्थिक वर्षमा ६० करोड रुपैयाँ बजेट विनियोजन गरेको छ। तर, संघको यो बजेट प्रदेशले खर्च गर्ने कानुनी प्रावधान समयमै नबन्दा ६० करोड बजेट थन्किएको खेलकुद परिषद्ले जनाएको छ।
यस्तो छ भौतिक पूर्वाधारको अवस्था
१० हजार दर्शक क्षमताको सुर्खेतस्थित प्रदेश रंगशाला परिसरमा स्विमिङ पुल, फुटबल, ह्यान्डबल, बास्केट बल र एथलेटिक्स लगायतका प्रतियोगिता सञ्चालन गर्ने गरी भौतिक संरचना बनेका छन्। यो रगंशाला निमार्ण गर्न अहिलेसम्म १ अर्ब ५० करोड बढी रकमको काम सम्पन्न भइसकेको परिषद्ले जनाएको छ।
परिषद्का अनुसार खेलकुद सञ्चालनका लागि प्रदेशभरमा १३ वटा ‘इनडोर’ हल छन्। ती हलमा १४ वटा खेल खेलाउन सकिन्छ र बाँकी १० वटा ‘आउटडोर फिल्ड’ पनि भएकाले २४ वटा खेल खेलाउन सकिने पूर्वाधार पर्याप्त छन्। एउटा एथलेटिक्स खेलको ट्रयाकमा सिन्थेटिक लाग्न र एउटा इनडोर हलको छाना छाउन बाँकी छ।
प्रतियोगितालाई मध्यनजर गर्दै हाल प्रदेश राजधानी सुर्खेतलगायत दशवटै जिल्लामा संरचना निर्माण हुँदै छन्। प्रतियोगिताका लागि कर्णाली प्रदेशमा २४ वटा खेल सञ्चालन गर्न सकिने भनिएको छ। भौतिक संरचना पनि तीव्र गतिमा निर्माण भइरहेका भनिएको छ। वीरेन्द्रनगरमा मुख्य रंगशाला, क्रिकेट मैदानलगायत संरचना पनि निर्माण भइरहेका छन्।
दसौँ खेलकुदलाई लक्षित गरेर कर्णाली प्रदेशका विभिन्न जिल्लामा खेल पूर्वाधारहरू मर्मत तथा निमार्ण भइरहेका छन्। कर्णाली खेलकुद विकास परिषद्का अनुसार सुर्खेतसँगै प्रदेशका सबै जिल्लामा खेलकुद पूर्वाधारका कामहरु धमाधम निर्माण भइरहेका छन्।
जिल्लागत खेलकुद पूर्वाधार निर्माणअन्तर्गत हुम्लामा हक्की मैदान निर्माण भएको छ। यो मैदानमा दुबो लगाउने काम सम्पन्न भएको छ भने हाल मैदानको अवस्था हक्की खेल खेलाउन सकिने अवस्थामा रहेको परिषद्ले जनाएको छ।
यस्तै, सुर्खेतको कालिन्चोक क्रिकेट मैदान निर्माण, सुर्खेतको चन्द्रगंगा माविमा खेलमैदान निर्माण, वीरेन्द्रनगरको गुरुङ चोकमा खेलमैदान, कालिन्चोकमा रग्बी खेल मैदान, वीरेन्द्रनगर–५, स्थित चिसापानीमा फुटबल मैदानको कामहरु अन्तिम चरणमा पुगेका छन्।
जुम्लामा खेल मैदानको प्यारापिट निर्माण, कालीकोट, दैलेख र रुकुमपश्चिममा कभर्डहल निर्माण तथा मर्मत, मुगुको रारामा कबड्डी मैदान पूर्ण रूपमा निर्माण गरिएको परिषद्ले उपलब्ध गराएको तथ्यांकमा उल्लेख छ।
केही खेलकुद निर्माणका कामहरु कानुन, कार्यविधि, निर्देशिका नबन्नु, जिल्लास्तरमा बजेट नहुँदा ठप्प भएका छन्। जिल्ला र प्रदेशस्तरमा राष्ट्रपति रनिङशिल्डलगायत खेलकुद गतिविधिका लागि बजेट अभाव, स्कुल टु ओलम्पिक, ट्यालेन्ट हन्टलगायतका प्रतियोगिताका लागि बजेट अभाव हुँदा समस्या भइरहेको परिषद्ले जनाएको छ।
हुम्ला ५० लाख, जुम्ला २० लाख, मेहलकुना फुटबल मैदान ५० लाख र बड्डिचौर फुटबल मैदानमा ५० लाख गरी जम्मा एक करोड ७० लाख पुँजीगत तर्फ र प्रदेश रंगशालामा सात करोड दायित्वअन्तर्गतको बजेट आवश्यक रहेको कर्णाली खेलकुद परिषद्ले जनाएको छ।
यस्तै, हुम्लामा हकी मैदान र मुगुमा कबड्डीको संरचना छ। जुम्ला र दैलेखमा इण्डोर हल, कालीकोटमा कभर्डहल छ। रुकुमपश्चिममा पनि हल छ। सल्यानमा टेबलटेनिसको हल छ। जाजरकोटमा पनि कुनै न कुनै खेल खेलाउन सकिन्छ।
जहाँ पूर्वाधार छ, त्यहाँ खेल आयोजनाका साथै बसोबासको व्यवस्था गर्न लागिपरेको कर्णाली खेलकुद विकास परिषदको भनाइ छ।
प्रतिक्रिया